Zaburzenia integracji sensorycznej a mowa

SI, Integracja sensoryczna, sensorki, zabawy sensoryczne itp. to tylko niektóre nazwy, na które może natrafić rodzic szukając zajęć dla swojej pociechy. Co pomoże dziecku rozwijać się w prawidłowy sposób? Czy zajęcia sensoryczne pomogą dziecku lepiej mówić?

Chciałabym wytłumaczyć kilka kwestii dotyczących integracji sensorycznej, o których być może nie słyszeliście. Często wśród natłoku informacji pomijane są istotne kwestie. Zaprezentuję kilka ćwiczeń sensorycznych, które możecie wykorzystać w domu. Powiem również jak ważna dla rozwoju mowy jest integracja zmysłów.

SI – ang. sensory integration – co to takiego?

Integracja sensoryczna (zmysłowa) to zachodzący w układzie nerwowym proces organizacji wrażeń wzrokowych, słuchowych, dotykowych, węchowych, smakowych, oraz grawitacyjnych, które docierają do człowieka. Proces ten pozwala nam prawidłowo odbierać i interpretować bodźce pochodzące z ww. zmysłów. To znaczy odczuwać, porządkować i rozumieć wrażenia, które przekazuje nam świat zewnętrzny. Dzięki temu możliwe jest zachowanie adekwatne do sytuacji np. gdy przechodzimy obok sklepu i czujemy zapach pieczywa, możemy łatwo odgadnąć, że ten sklep to piekarnia. Wrażenie węchowe pozwoliło nam na interpretację świata.

Integrowanie zmysłów zaczyna się już w brzuchu mamy i trwa nieprzerwanie do 7 roku życia (najintensywniejszy rozwój natomiast obejmuje pierwsze 3 lata życia). To również istotny okres dla rozwoju mowy dziecka.
Kiedy proces ten nie przebiega harmonijnie, zauważalne w zachowaniu dziecka są różne trudności. Wówczas można mówić o zaburzeniach integracji sensorycznej.

Przykłady zaburzeń integracji sensorycznej:

• Nadmierna lub zbyt mała tolerancja na bodźce słuchowe (płacze, krzyczy – słysząc hałas np. nadjeżdżającą karetkę na sygnale)
• Opóźniony rozwój mowy
• Problemy z rozumieniem,
• Problem z jedzeniem potraw o określonej konsystencji/zapachu/kolorze
• Trudności w koordynacji ciała (częste potknięcia i upadki, przykurcze nóg, rąk, problem z trzymaniem kredek, rysowaniem)
• Problem z uwagą i skupieniem,
• Dziecko nie lubi dotyku, głaskania, przytulania, masowania
• Brak wyraźnego progu bólu, uderzanie się zabawkami, bicie innych, uderzenie o ścianę
• Nieustanna chęć gryzienia lub ssania czegoś (palec, zabawki, przedmioty znajdujące się w zasięgu ręki)
• Problemy emocjonalne (problem z adaptacją w nowym otoczeniu, wśród nowych osób)

To tylko niektóre objawy zaburzeń SI, które powinny zwrócić naszą uwagę i skłonić opiekunów do działania.
Pamiętajcie, że podobne objawy mogą być również wynikiem innych zaburzeń, dlatego najważniejsza jest diagnoza. 

Jak pomóc dziecku?
W takiej sytuacji niezbędne jest udanie się na diagnozę do psychologa oraz Integracji Sensorycznej, podczas której zostaną odkryte problemy dziecka i można będzie skupić się na ich rozwiązaniu.

Zaburzenia sensoryczne a mowa
Na moich zajęciach logopedycznych w Gabinecie LogoPatka mam coraz więcej podopiecznych, u których współwystępują problemy sensoryczne. Ja jako terapeuta prowadzący zajęcia z dzieckiem muszę być świadoma innych „trudności”, z którymi boryka się mój mały pacjent. Dzięki temu mogę lepiej ukierunkować terapię korzystając z dostępnych zasobów dziecka, minimalizując deficyty. Dzieci, u których nieharmonijnie przebiega proces integracji zmysłów często mają kłopoty z mową. Zazwyczaj są to problemy dotyczące nadwrażliwości w strefach oralnych. Co się z tym wiąże, współwystępujące problemy z gryzieniem, żuciem i połykaniem. Deficyty w zakresie kinestezji artykulacyjnej tj. brak czucia ułożenia narządów mowy, problem z kontrolą ruchów języka, żuchwy. Osłabione napięcie mięśniowe w obrębie jamy ustnej, często problemy z pionizacją języka, zamykaniem ust (co powoduje ślinienie). Nieuregulowaną fazę oddechową, nieprawidłowy tor oddechowy. Problemy ze słuchem fonematycznym.
Wszystkie te czynniki składają się na niewyraźną mowę naszej pociechy lub jej opóźnienie. Pojawiają się wady wymowy np. seplenienie międzyzębowe, jotacyzm, kappacyzm i gammacyzm, rotacyzm etc.

Czym są zajęcia sensoryczne?

Jest to przede wszystkim zabawa, dostarczająca optymalną ilość kontrolowanych bodźców dotykowych, słuchowych, węchowych etc. efektem tego jest kompensacja zaburzonych funkcji zmysłowych. W terapii wykorzystane są odpowiednie sprzęty umożliwiające wyrównywanie deficytów np. jeżyki, maty, huśtawki, woreczki…
Zajęcia mają na celu wzmocnienie procesów nerwowych, odpowiedzialnych za określone umiejętności, poprzez nauczenie mózgu odbioru i interpretacji wrażeń. Dzięki czemu stymulowany zostaje obszar mózgu odpowiedzialny za mowę.
Zajęcia SI w skuteczny i efektowny sposób, niwelują problemy w całościowym rozwoju dziecka.

Zajęcia z integracji sensorycznej mogą zaszkodzić?

Znając problemy dziecka chcemy wpływać na zmysły, które w jakiś sposób nieprawidłowo odbierają docierające do nich bodźce. Jednak z integracją można przesadzić! Np. dziecko, które miało problem z wkładaniem czegokolwiek do ust np. szczoteczki do zębów, zbyt mocno odwrażliwiane może wyrobić u siebie chęć do mocne gryzienia.
Niewłaściwe (mocne) ćwiczenia integracji z zakresu konkretnego zmysłu mogą sprawiać dziecku dyskomfort, jednocześnie pływać na dezintegrację innych sfer. Dlatego niezwykle ważne jest zachowanie odpowiedniego balansu i poziomu trudności.

Co wybrać?

Wszelkiego typu zajęcia (głównie dla maluchów) bazują na zabawach wspomagających rozwój dziecka na różnych płaszczyznach. Oferta zajęć jest niezwykle ciekawa. Warto korzystać z takich dodatkowych „atrakcji”, ponieważ są fantastycznym połączeniem zabawy i edukacji szczególnie u dzieci w wieku od pół roku do 3 lat.

Większość ćwiczeń z zakresu SI możecie zrobić sami, wykorzystując to co macie w domu lub na placu zabaw.

Oto 10 propozycji zabaw integrujących zmysły:

1. Masaż – niezawodny sposób na poznanie swojego ciała przez dziecko, wyrobienie koordynacji, odbieranie różnych bodźców poprzez skórę. Masaż Shantala od pierwszych dni życia jest świetną stymulacją noworodka i małego dziecka zapobiega wielu późniejszym problemom więcej tutaj
2. Bujanie i huśtanie – na bujaku, huśtawce, koniu na biegunach
3. Wspólne gotowanie – nieoceniony sposób na integrację kilku zmysłów jednocześnie. Dziecko dotyka różnych faktur od gładkiego ciasta po płatki owsiane, brokuła czy też śliski kisiel. Dodatkowo wspomagany jest kanał węchowy oraz smakowy.
4. Malowanie – pędzlem, palcem, rączką, stopą, gąbką, ziemniaczanymi stempelkami – możliwości jest wiele a każda z nich dostarcza innych wrażeń.
5. Słuchanie – Słuchajcie różne odgłosy, jak „woła” mikser a jak dzwoni telefon? Czy ktoś puka? Jaki instrument teraz gra?
6. Zabawa – zabawki zrobione są z różnych materiałów, warto badać je rączkami poznawać ich strukturę. Fantastyczne są zabawki z wypustkami, kolcami lub te pluszowe. Można z nich robić tory przeszkód, przez które należy przejść. Zabawa w magiczne pudełko, w którym są rzeczy o różnych strukturach i fakturach
          
7. Pomóż mi – dziecko uwielbia pomagać, poproście je o pchanie wózka z zakupami, trzymanie pieska na spacerze lub sprzątanie – choćby odkurzanie odkurzaczem, ścieranie mokrą ściereczką różnych mebli.
8. Zawijanie i chowanie – dzieci lubią budować domki, ukrywać się, wciskać w mało dostępne miejsca. Zawińcie je od czasu do czasu w kocyk, zróbcie naleśniczka. Dzieci potrzebują docisku. Pobawcie się w chowanego. Zbudujcie domek z kocyka.
9. Przesypywanie, przelewanie – woda, piasek, fasola, makaron, kasze, ryż, pianka, to tylko niektóre materiały, które możecie wykorzystać do zabawy. Przekładajcie do dużych lub małych pojemniczków, rysujcie różne kształty, odnajdujcie ukryte przedmioty! Świetna zabawa gwarantowana i mnóstwo brudu 😀
10. Odrobina czułości – przytulanie, ściskanie, obdarowywanie buziakami, głaskanie to dla dziecka niesamowita dawka pozytywnych bodźców dotykowych i emocjonalnych.

Mam nadzieję, że zainspirowałam Was do domowej zabawy! Dużo ciapania, brudzenia, dotykania, próbowania, biegania, huśtania i skakania to klucz do dobrej zabawy i prawidłowego rozwoju Waszej pociechy!
Prawidłowy rozwój małego człowieka drogą do pięknej wymowy!

Najważniejsza jest jednak miłość i pozytywny ładunek emocjonalny, którym obdarzacie swoje dziecko!

Czekamy na Was! Na logopedii również ćwiczymy sensorykę 🙂 wspomagając naturalny proces rozwoju dziecka.
Gabinet LogoPatka na warszawskiej Woli zaprasza 🙂

Zobacz także: https://logopatka.pl/moje-dziecko-nie-mowi-jak-wspierac-rozwoj-mowy/

Udostępnij na: